Vô thường là gì? Là thuật ngữ quen thuộc trong Phật giáo, được nhắc tới nhiều trong thời gian gần đây. Vô thường tương quan với giáo lý Duyên khởi, cùng xác nhận có một “nhân duyên móc đầu của vạn vật” và cho dù “vạn vật có một khởi đầu thì cũng phải có một chung kết”. Để hiểu rõ hơn, quý bạn đọc hãy theo dõi nội dung bài viết dưới đây.
Nội dung bài viết
Vô thường là gì?
Có rất nhiều định nghĩ được đưa ra để trả lời cho câu hỏi vô thường nghĩa là gì hay vô thường có nghĩa là gì. Vô thường có nghĩa là không có gì là có thể kéo dài vĩnh viễn và tồn tại mãi mãi. Tất cả các sự vật, hiện tượng trong vũ trụ vĩnh viễn đều không ở yên một trạng thái mà luôn thay đổi, biến chuyển. Và con người cũng sẽ trải qua quy luật Sinh – Lão – Bệnh – Tử.
Nó cũng giống như một con sóng ngoài biển khơi, khi sóng nhô lên là Thành (sanh), sóng lên cao khỏi mặt nước chính là Trụ; sóng hạ thấp xuống là Hoại (dị) và cuối cùng là Không (diệt). Mọi sự vật, hiện tượng đều được sinh ra, tồn tại, hoạt động cho đến khi hao mòn và cuối cùng là mất đi. Tiến trình này như một vòng tuần hoàn, vạn vật có chung một khởi đầu thì sẽ có chung một kết thúc.
Đời là vô thường là gì?
Đời vô thường là cuộc đời luôn vạn biến, thay đổi không ngừng. Con người cũng không thể nào biết được sự việc sẽ xảy đến trong tương lai. Sự sống luôn luôn có giới hạn.
Tâm vô thường là gì?
Tâm vô thường chính là tâm luôn thay đổi, có lúc vui cũng có những lúc buồn. Chúng ta thường cho rằng, những suy nghĩ lộn xộn, linh tinh là tâm của mình nhưng thực chất nó chỉ là tâm hư vọng chứ không phải là tâm chân thật. Bởi vì là hư vô, không có thật nên nó cũng chịu ảnh hưởng của luật vô thường.
Hoàn cảnh vô thường là gì?
Hoàn cảnh vô thường là sự vật, tự nhiên, xã hội xung quanh mỗi người luôn thay đổi không ngừng. Ví dụ như xã hội thay đổi liên tục, vận mệnh của mỗi người cũng thay đổi thường xuyên,…Nó cũng giống như việc cây cối, núi non vĩnh viễn không thể trường tồn như thuở ban đầu.
Tác động của vô thường đối với cuộc sống
Như thông tin ở trên, hiện thân của vô thường là quá trình sinh lão bệnh tử hay vòng luân hồi. Không có gì là tồn tại mãi mãi, vĩnh cửu; tất cả sẽ biến đổi theo thời gian và con người chúng ta cũng không thể tránh khỏi điều này. Lối đi duy nhất đó chính là “Niết Bàn”.
Nơi con người đang sống là một thế giới hiện tượng; nó là sự hỗn tạp, không tồn tại mãi mãi mà luôn thay đổi. Nếu để bản thân mình mắc kẹt trong những điều này chính là khi bạn đang tạo nỗi khổ cho mình. Nỗi khổ sinh ra do sự lệ thuộc vào những mong muốn tầm thường của bạn.
Bên cạnh đó, vô thường và vô ngã là hai học thuyết có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Phật dạy, tất cả các đối tượng thuộc vật chất, tinh thần đều không tồn tại vĩnh viễn. Nguyên nhân chính gây ra sự đau khổ hay sự hủy diệt này đó chính là do lòng tham ái, chấp trước của con người.
Ý nghĩa vô thường trong Phật giáo
Con người có 4 tiến trình mà bản thân không thể thay đổi hay kiểm soát, lần lượt là Thành – Trụ – Hoại – Không, điều cuối cùng là Sinh – Lão – Bệnh – tử. Quan niệm của Phật giáo và Ấn Độ giáo là khác nhau hoàn toàn. Phật tử sẽ không tin vào những thứ được coi là tồn tại vĩnh viễn, điều duy nhất có thể kiểm chứng được sự tồn tại đó chính là sự thay đổi.
Do đó, Phật giáo bắt đầu sơ khai quan niệm rằng trên thế giới này tất cả mọi thứ đều thay đổi. Chư Phật và các phật tử luôn tin rằng tất cả mọi thứ tồn tại rồi sẽ có sự suy tàn và việc nên làm lúc này đó là chấp nhận nó như một lẽ thường tình.
Cuộc sống giống như một dòng sông, mọi khoảnh khắc luôn liên tục và có mối liên kết chặt chẽ tạo ra dòng chảy không ngừng. Dù đi từ điểm này đến điểm khác nhưng chúng vẫn có sự thống nhất. Dòng sông hôm nay và ngày mai sẽ không hề giống nhau. Cuộc sống cũng vậy, luôn thay đổi từng giây, từng phút.
Trải qua một đời người, tuy dài mà lại ngắn, con sẽ nhận ra đã dành quá nhiều cho sự nghiệp, bạn bè, người thân,…đến mức thời gian dành cho mình chẳng còn là bao. Nhờ có sự vô thường mà con người mới có thể biết cách sống sao cho thật với mình, không vì lòng người mà giả dối, bỏ ngoài tai thị phi, hiềm khích mà hãy làm theo đạo lý.
“Sự sung sướng và hạnh phúc trong cuộc đời sẽ tùy thuộc vào sự thưởng thức nó ra sao”. Cuối cùng, đích đến của họ không phải là đỉnh vinh quang mà là một cuộc sống lương thiện, không hổ thẹn để khi nhắm mắt xuôi tay trong tâm thế bình thản, an yên.
Làm sao để giữ tâm vô thường?
Vô thường là thuật ngữ quan trọng trong Phật giáo, là cơ sở của lý thuyết và thực hành, là chân lý hiển nhiên. Sự chuyển dịch từ trạng thái không hiểu biết sang trạng thái ý thức và thừa nhận sự vô thường của vạn vật cũng như hai đặc tính là khổ và bản ngã cho con đường tu tập.
Đức Phật từng nói “Tâm người như vượn chuyền cây, như ngựa rông nơi đồng nội”. Tâm vô thường là tâm thế luôn thay đổi, không lúc nào cố định nhưng lại biến chuyển nhanh, khiến cho con người lại lầm tưởng đó chính là điều đơn thuần, bất biến. Thực tế đâu phải ta lúc trước cũng là ta lúc này, hiện tại đâu phải là tương tai. Phải thấu hiểu được vô thường thì con người mới nhận ra sự vô bổ của các thú vui tạm bợ và đi tìm những niềm vui, hạnh phúc mới.
Những suy nghĩ lộn xộn, rối bời trong đầu luôn bị lầm tưởng là tâm nhưng thực chất nó chỉ là tâm hư vọng chứ không phải là tâm chân thật. Và đây cũng bị ảnh hưởng bởi sự vô thường. Tâm niệm của con người thường rất nhanh chóng thay đổi, bị phụ thuộc và chi phối bởi ngoại cảnh, xã hội hay những người khác.
Không chỉ con người mà những sự vật, hiện tượng cũng chịu ảnh hưởng của luật vô thường. Tiền bạc không phải là tất cả, nó chỉ là thứ vật chất hữu hạn, không nên quá coi trọng bởi khi chết đi chẳng ai có thể mang theo bên mình. Một người làm chủ được đồng tiền thì mới biết được giá trị thực của tiền bạc thì mới thoát ra khỏi xiềng xích của vật chất, giữ cho tâm trí luôn vô thường.
Khi con người mải mê với công việc, học tập thì thời gian vẫn cứ trôi. Không ai có thể nhận ra rằng điều quý giá thực sự đó chính là việc tận hưởng từng giây, từng phút của cuộc sống. Con người nên sống với một tâm thế “Danh vọng vẻ vang chỉ là quá khứ, tiền tài, chức tước chỉ là tạm thời với hiện tại”. Việc giữ cho tâm thanh thản, không đố kỵ, ganh tị thì mới là nền tảng vững chắc cho tương lai.
Để hiểu được vô thường, bạn cần có một tấm lòng rộng mở, biết lúc nào là đủ. Nếu muốn giữ cho tâm vô thường trước hết phải là người có thể giữ được bình tĩnh trước những biến cố của cuộc đời, thản nhân trước những đổ vỡ, chia ly,….
Với các thông tin trên đây, ít nhiều đã giúp bạn trả lời được câu hỏi vô thường là gì rồi chứ. Mỗi người nên tạo cho mình thói quen suy nghĩ tích cực, tự tạo niềm vui trong cuộc sống, làm việc chăm chỉ,…Hiểu được vô thường thì mỗi người sẽ nhận ra sự vô bổ của các thú vui tạm bợ, viển vông hay giả dối.
