“Ngưu tầm ngưu mã tầm mã” là thành ngữ quen thuộc đối với tất cả mọi người, có nét tương đồng với câu nói “nồi nào úp vung nấy”. Để hiểu rõ khái niệm ngưu tầm ngưu mã tầm mã là gì, nguồn gốc, ý nghĩa và bài học rút ra quý bạn đọc đừng bỏ qua bất kỳ một nội dung thông tin chi tiết nào dưới đây.
Nội dung bài viết
Ngưu tầm ngưu mã tầm mã là gì?
Ngưu tầm ngưu mã tầm mã là thành ngữ Hán – Việt, xét từng thành tố, ta thấy
- Ngưu: Là trâu
- Mã: Là ngựa
- Tầm: Là tìm
Khi ghép lại theo cấu trúc tổng thể, kết ngữ với nghĩa chung sẽ là “trâu tìm đến trâu, ngựa tìm đến ngựa”. Chuyện này là điều rất bình thường vì mọi loài vật đều sống theo bầy đàn, có thói quen cùng nhau tìm kiếm thức ăn,…
Đó là cách giải thích từ ngưu tầm ngưu mã tầm mã theo nghĩa đen. Vậy, thế nào là ngưu tầm ngưu mã tầm mã theo nghĩa bóng? Nghĩa câu ngưu tầm ngưu mã tầm mã theo nghĩa bóng sẽ mang hàm ý khác, ám chỉ những kẻ xấu thì hay tìm đến những kẻ xấu khác để cùng giao du hay mưu đồ làm những việc xấu xa, mờ ám. Hoặc để sử dụng để chỉ những người có cùng sở thích, tính cách, chí hướng thì sẽ dễ kết bạn và tìm đến nhau.
Trên thực tế, câu nói ngưu tầm ngưu mã tầm mã mang ý nghĩa “lưỡng phân”, nghĩa là vừa mang tính tiêu cực vừa mang tính tích cực. Số đông mọi người thường sử dụng câu ngưu tầm ngưu mã tầm mã mang nghĩa tiêu cực nhiều hơn. Do đó, khi sử dụng bạn cần phải xác định rõ mục đích sử dụng và đối tượng hướng đến là ai.
Nguồn gốc của ngưu tầm ngưu mã tầm mã có nghĩa là gì?
Câu chuyện ngưu tầm ngưu mã tầm mã xuất phát từ sách Tả truyện – sáng tác của Tả Khâu Minh ( viết trong khoảng từ năm 722 đến 468 TCN), có chép về một truyện về danh tướng Ngô Khởi. Ngô Khởi là đệ tử của Khúc Ban mà Khúc Ban là học trò của Khổng Tử.
Trong một lần chinh chiến, con ngựa của Ngô Khởi bị tuột cương, chạy lạc vào bầy trâu rừng. Thấy kẻ lạ, đàn trâu rừng quây lại húc con ngựa lạc tơi bời. Phải khó khăn lắm thì ngựa ta mới thoát khỏi vòng vây, chạy tới một đàn ngựa đang thả rông trên thảo nguyên. Không chỉ thoát chết, chú ngựa này còn được bác tiều phu đem về nhà chăm sóc và tìm chủ tướng Ngô Khởi để trả lại.
Về xuất xứ là vậy nhưng với người Việt, trâu là loài vật có thân phận thấp hèn, chuyên làm những công việc nặng nhọc, khổ cực và hay có những hành vi độc ác, kiểu súc vật. Có thể vì lẽ đó mà thành ngữ “ngưu tầm ngưu mã tầm mã” mang ý nghĩa tiêu cực, chỉ hành động a dua, đua đòi của kẻ xấu. Cả “trâu” và “ngựa” đều là hai loại thú vật nên câu nói ấy, người nói thường sử dụng để ám chỉ bọn người có bản chất xấu xa trong xã hội.
Theo thói đời, nếu ai thích và có quan điểm với nhau thì hòa hợp, cùng thích nhau. Ít ai khác quan điểm, tánh ý hay mục tiêu hành động mà hợp với nhau dài lâu nên nghĩa của từ ngưu tầm ngưu mã tầm mã đôi khi cũng có ý đúng. Tuy nhiên, nếu đưa ra quan điểm để nhận xét về nhóm người nào đó mà sử dụng thành ngữ trên thì lại có hàm ý khinh bỉ, hạ bệ hoặc không có vẻ tôn trọng.
Ý nghĩa câu ngưu tầm ngưu mã tầm mã
Ý nghĩa câu nói ngưu tầm ngưu mã tầm mã nhằm dạy dỗ chúng ta về cách ăn ở để tránh xa những người xấu, những môi trường độc hại. Bên cạnh đó, phải biết cách chọn bạn mà chơi, thận trọng trong việc kết bạn. Hãy tìm kiếm cho mình những người bạn tốt để tránh khỏi những tác động tiêu cực. Đừng coi thường những ảnh hưởng từ bạn bè, rất có thể “rước họa vào thân”.
Không phải lúc nào chúng ta cũng sử dụng thành ngữ ngưu tầm ngưu mã tầm mã bởi câu nói này chỉ nêu cho tính chất “đa số” trong xã hội hiện nay, nó chỉ mượn lời hiển ý mà thôi. Về cơ bản sẽ là như vậy nhưng không phải tất cả đều đúng. Bởi, “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”, sống ở những nơi nhơ bẩn nhưng hoa sen vẫn mọc tốt, tỏa hương thơm ngát.
Trong cuộc sống để đánh giá một người bạn cần phải xem xét ở nhiều khía cạnh khác nhau, nhìn tổng thể chứ không nên nhìn vào những hạn chế hay vẻ bề ngoài để đánh giá. Trên tảng băng nhỏ đang nổi là cả một khối băng chìm khổng lỗ mà không ai có thể biết trước.
Cũng giống như bàn tay, bàn tay có năm ngón, có ngón dài, ngón ngắn. Khi ta nắm bàn tay lại với nhau, các ngón tay đều bằng nhau. Ở đây, đó là sự kết nối, chan hòa yêu thương mà không vướng bận những điều cỏn con thì cuộc đời mới an nhiên và tươi đẹp.
Một số thành ngữ có ý nghĩa tương tự với “mã tầm mã ngưu tầm ngưu”
Nồi nào vung nấy: Có nghĩa là ám chỉ người như thế nào thì sẽ gặp gỡ – kết duyên với người như thế đó, cũng giống như câu “mây tầng nào thì gặp mây tầng đó”, như thế sẽ cân bằng và hài hòa về tính cách, gia cảnh, thân phận,..Cũng giống như việc nồi nhỏ nhưng lại có nắp vung to thì sẽ không cân bằng hay nồi to nhưng nắp nhỏ thì sẽ không hòa hợp nấu ăn được.
Vật họp theo loài, cá mè một lứa: Ý chỉ những người xấu thường chơi chung với nhau nhưng hai người xấu mà đi với nhau thì khó có thể dài lâu vì một người xấu thì chắc chắn sẽ ích kỷ. Khi xuất hiện quan hệ xã hội về lợi ích thì họ sẽ không ai nhường ai, cuối cùng mỗi người sẽ đi một ngả. Xem ra, chỉ có 2 người tốt thì mới có thể đi với nhau lâu dài!
Gió tầng nào thì lại gặp mây tầng ấy: Câu nói này xuất hiện rất nhiều trên mạng xã hội facebook. Mục đích sử dụng là để động viên các bạn trẻ hãy tự hoàn thiện bản thân mình, nâng cao giá trị để lên được “tầng mây” mới, gặp được “tầng mây” phù hợp với giá trị bản thân mình đang có. Gió tầng nào thì sẽ gặp được mây tầng đó, bạn là người kiểu nào thì bạn sẽ thu hút kiểu người đấy!
Với các thông tin trên đây, hy vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ được khái niệm, nguồn gốc, ý nghĩa của câu thành ngữ “ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”. Để có thêm nhiều thông tin hữu ích khác, quý bạn đọc hãy truy cập website ruaxetudong.org
