Núi lửa là hiện tượng tự nhiên, gây ra nhiều ảnh hưởng đến đời sống con người và sinh vật trên trái đất nên được xem như là “thảm họa”. Vậy, núi lửa là gì, nguyên nhân và phân loại như thế nào? Tất cả sẽ có trong những thông tin chi tiết dưới đây của ruaxetudong.org
Nội dung bài viết
Núi lửa là gì? Hiện tượng núi lửa là gì?
Núi lửa là núi có miệng ở đỉnh, qua từng thời kỳ các chất khoáng nóng chảy với nhiệt độ cao và áp suất cao sẽ phun ra ngoài. Các chất khoáng này được gọi là dung nham. Dung nham là đá nóng chảy trào ra từ núi lửa trong quá trình phun trào. Khi phun trào, dung nham ở thể lỏng có nhiệt độ khoảng 700 – 1.200 độ C.
Núi lửa là một hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất hoặc các hành tinh vẫn còn hoạt động địa chấn khác với các vỏ thạch quyển di chuyển trên lõi khoáng chất nóng chảy.
Một núi lửa hoàn chỉnh sẽ gồm nhiều bộ phận khác nhau như nguồn dung nham, ống dẫn, đường dẫn nhanh, ngưỡng, lỗ thoát, cổ họng núi lửa, miệng núi lửa. Các sản phẩm núi lửa phun ra bên ngoài gồm có lớp tro bụi, dòng dung nhan, khói.
Trên thế giới, Nhật Bản, Indonesia và Mỹ là ba quốc gia có nhiều núi lửa đang hoạt động nhất.
Núi lửa phun trào là gì?
Núi lửa phun trào tạo ra nhiều mối nguy hiểm không chỉ đối với khu vực phun trào mà còn ở nhiều khu vực lân cận khác. Mối đe dọa là tro núi lửa, ảnh hưởng xấu đến máy bay đặc biệt là các loại động cơ phản lực có thể làm nóng chảy hạt tro, sau đó sẽ nóng chảy, dính vào cánh tua bin và thay đổi hình dạng, làm hỏng tua bin.
Những vụ phun trào lớn có thể làm thay đổi nhiệt độ bởi tro và những giọt axit sunfuric che mờ mặt trời, làm tầng khí quyển thấp (tầng đối lưu). Tuy nhiên, chúng cũng hấp thụ nhiệt lượng tỏa ra từ Trái Đất, làm mất lớp khí quyển cao hơn.
Nguyên nhân hình thành núi lửa là gì?
Nguyên nhân sinh ra núi lửa là gì là thắc mắc của rất nhiều người. Do nhiệt độ bên dưới bề mặt Trái Đất rất nóng, càng xuống sâu trong lòng đất, nhiệt độ càng tăng cao, thậm chí là lên đến 6000 độ C, có thể làm tan chảy hầu hết các loại đá cứng.
Khi đá được đun nóng và tan chảy, chúng giãn nở do đó cần nhiều không gian hơn. Ở một số khu vực trên Trái Đất, các dãy núi liên tục được nâng cao hơn. Áp suất ở phía dưới không lớn nên dòng mắc ma được hình thành. Khi áp lực của dòng chảy mắc ma cao hơn áp lực tạo bởi lớp đá trên, dòng dung nham sẽ phun trào qua miệng núi và tạo thành núi lửa.
Sóng thần là gì? Nguyên nhân, đặc điểm, tác hại của sóng thần
Các loại núi lửa
Căn cứ vào nhiều tiêu chí khác nhau, người ta chia núi lửa thành các loại sau:
Theo hình thức hoạt động của núi lửa
- Núi lửa đang hoạt động (núi lửa thức)
- Núi lửa đang hồi dung nhan (núi lửa đang ngủ)
- Núi lửa không còn hoạt động (núi lửa chết)
Theo hình dáng của núi lửa
- Núi lửa hình chóp
- Núi lửa hình khiên
Theo độ quánh của dung nham
- Kiểu Hawai
- Kiểu Xtromboli
- Kiểu Pelee
Lợi ích và tác hại của núi lửa phun trào
Lợi ích của núi lửa
- Nguồn tài nguyên khoáng sản: Dung nhan mắc ma phun trào từ trong lòng đất chứa nhiều thành phần khoáng sản. Các khoáng sản này gồm có thiếc, bạc, vàng, đồng thậm chí là kim cương.
- Năng lượng địa nhiệt: Hơi nóng từ lòng đất được sử dụng để chạy các tuabin, sản sinh ra điện năng hoặc được sử dụng cho nhu cầu sinh hoạt của các hộ gia đình. Nếu không có sẵn hơi nóng thiên nhiên, người ta sẽ khoan một lỗ thông khí sâu vào trong lòng các khối đá nóng, bơm nước lạnh vào hố, hơi nóng từ hố sẽ bay lên.
- Đất đai màu mỡ: Đá núi lửa rất giàu khoáng tự nhiên nhưng trải qua hàng trăm năm các khối đá này mới bị vỡ vụn do tác động của thời tiết, môi trường,…tạo nên nền đất vô cùng trù phú, màu mỡ.
- Hoạt động du lịch: Có rất nhiều du khách chờ đợi, mong muốn tận mắt chứng kiến những khối tro bụi nóng màu đỏ bắn tung lên bầu trời. Quanh các núi lửa thường là các hồ tắm ấm áp, nhương suối nước nóng, hồ bùn luôn sủi bong bóng và các lỗ thông khí lộ thiên. Các mạch nước nóng luôn là điểm đến hấp dẫn du khách du lịch.
Động đất là gì? Nguyên nhân hình thành, tác hại của động đất
Tác hại của núi lửa phun trào
- Dung nham nóng chảy trên mặt đất với số lượng lớn, tốc độ nhanh, phủ trên diện rộng nên có thể hủy diệt các vật thể sống.
- Phủ lấp, làm hư hại các công trình giao thông thủy lợi cũng như tài sản của con người.
- Gây cháy rừng, làm biến đổi môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên sinh học của vùng bị ảnh hưởng.
- Các núi lửa hoạt động dưới hoặc xung quanh biển có thể gây nên những con sóng cao khủng khiếp gọi là sóng thần.
- Số lượng lớn tro bụi sinh ra sau mỗi đợt núi lửa phun trào ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người và động vật, làm ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước,…
- Ảnh hưởng đến khí hậu và tầng ozon. Khi hơi nước kết tụ lại dẫn tới mưa lớn và nguy cơ lũ lụt. Người ta còn cho rằng lượng khí được phun ra rất giàu lưu huỳnh, tích tụ trong bầu khí quyển góp phần làm thủng tầng ozon và tầng bình lưu. Khi những đám tro bụi độc bay lên, sẽ hóa ion không khí, gây ra bão điện.
Việt Nam có núi lửa không?
Các nhà khoa học từ lâu đã chứng minh Việt Nam đặc biệt là khu vực miền Trung và Tây Nguyên núi lửa hoạt động dữ dội trong nhiều đợt, ở nhiều giai đoạn khác nhau. Nhiều tài liệu khoa học và trong tâm thức người dân bản địa đều có sự hiện diện của núi lửa.
Tuy nhiên, việc nghiên cứu, tìm hiểu hay quảng bá các kỳ quan liên quan đến núi lửa (đang ngủ) ở nước ta vẫn còn là miền đất…bỏ trống. Những miệng núi lửa ở Tây Nguyên đẹp, các thành tạo dòng dung nhan tuôn trào từ thượng cổ đều là những thắng cảnh tuyệt mỹ của quốc gia.
Tây Nguyên, Pleiku là thành phố nằm trên 15 ngọn núi lửa, có ngọn núi tên là Núi Lửa, có dòng Núi Hoa do nham thạch cháy bỏng tuôn ra như hoa; có Biển Hồ đẹp kỳ bí là những miệng núi lửa âm. Đắc Lắc có thác Gia Long đẹp đến mức Bảo Đại phải đem tên “tổ phụ” để đặt tên cho con nước ào lên giữa các cột bazan núi lửa đã đông kết từ hàng triệu năm trước.
Một số hiện tượng núi lửa thú vị trên thế giới
Núi lửa Chư Đăng Ya
Núi lửa Chư Đăng Ya là địa điểm thu hút của nhiều du khách thăm quan, nằm ẩn mình giữa rừng xanh đại ngàn của Gia Lai. Đến với Chư Đăng Ya bạn sẽ không khỏi thổn thức bởi vẻ đẹp trù phú với sắc đỏ màu mỡ của đất đỏ bazan và vẻ đẹp hoang sơ, quyến rũ.
Chư Đăng Ya mang vẻ đẹp bình dị của vùng đất Tây Nguyên nắng gió, mộc mang nhưng quyến rũ vô cùng. Nhìn từ trên cao, núi lửa Chư Đăng Ya có hình phễu lớn, cảnh sắc thiên nhiên đa dạng.
Núi lửa Tonga
Hunga Tonga-Hunga Ha’apai là núi lửa ngầm dưới biển, điểm đặc biệt là ở miệng núi lửa lại nhô lên mặt nước. Miệng núi lửa trở thành một hố lớn nằm giữa 2 đảo đất Hunga Tonga và Hunga Ha’apa. Theo cơ quan hàng không vũ trụ của Mỹ, hai đảo “trẻ” này được hình thành từ hoạt động núi lửa phun trào.
Núi lửa Mauna Loa
Mauna Loa là núi lửa lớn nhất thế giới vẫn còn hoạt động cho đến ngày nay. Theo International Business Times, hoạt động gia tăng ở núi lửa Mauna Loa trên đảo Big Island, Hawaii được phát hiện vào năm 2013 và có thể nói đây là tín hiệu báo trước một vụ phun trào.
Núi lửa phun trào dưới biển
Nghe có vẻ khá ngược nhưng việc núi lửa tồn tại trong lòng đại dương là có thật. Điển hình là quần đảo Hawaii – nơi nổi tiếng về du lịch với những bãi cát trắng trải dài nhưng ẩn sâu dưới lòng biển, nơi đây có những ngọn núi lửa.
Núi lửa dưới đáy biển hiếm hơn núi lửa trên mặt đất nhưng hoạt động với tần suất khá cao và mạnh. Theo thống kê, khoảng 75% lượng mắc ma phun trào mỗi năm trên Trái Đất là từ những núi lửa dưới đáy biển.
Với các thông tin có trong bài viết “Núi lửa là gì? Nguyên nhân hình thành và các loại núi lửa” hy vọng sẽ giúp ích với bạn. Để có thêm nhiều thông tin khác, quý bạn đọc hãy truy cập website ruaxetudong.org, chắc chắn sẽ giúp ích với bạn rất nhiều đó!
