Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, ngày nay bản đồ số hoá đã được sử dụng một cách phổ biến, gần như thay thế bản đồ giấy thông thường. Vậy định nghĩa của bản đồ số là gì, chúng có những ứng dụng gì trong đời sống con người? Hãy cùng đi tìm hiểu về bản đồ số trong bài viết dưới đây nhé.
Nội dung bài viết
Tìm hiểu khái niệm bản đồ số là gì?
Bản đồ số là sự tồn tại dạng số của bản đồ giấy, là dữ liệu rời rạc của các yếu tố trên Trái Đất có tọa độ và thuộc tính xác định trong một hệ tọa độ nhất định, được tập hợp tổng quát và có thứ tự trên một phương tiện lưu trữ có thể nhận dạng được bằng máy tính. Bản đồ kỹ thuật số là bản đồ có thể được hiển thị trên màn hình điện tử.
Trong thời buổi công nghệ máy tính và khoa học thông tin phát triển cao như hiện nay, việc dựa vào bản đồ giấy để cung cấp thông tin không còn đủ nữa. Bản đồ số sẽ cung cấp các hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu bản đồ và hệ thống thông tin địa lý đầy đủ hơn.
Đặc điểm chung của các hệ thống này là: thông tin phong phú và đa dạng, thông tin chính xác và kịp thời, sửa đổi, truy xuất và truyền tải thông tin thuận tiện và nhanh chóng, có thể phân tích và vận hành sâu hơn các dữ liệu trong hệ thống, cuối cùng là xuất ra các thông tin đặc biệt mà con người chú ý đến.
Việc ứng dụng công nghệ cơ sở dữ liệu và xây dựng hệ thống thông tin đã tạo ra một bước nhảy vọt về chất trong ứng dụng bản đồ giấy truyền thống, đồng thời mở ra một lĩnh vực ứng dụng mới cho các sản phẩm bản đồ. Nhưng để thiết lập một hệ quản trị cơ sở dữ liệu hay hệ thống thông tin địa lý, vấn đề đầu tiên cần giải quyết là thu nhận thông tin bản đồ, tức là xây dựng bản đồ số.
Ưu điểm khi sử dụng bản đồ số
Bản đồ số có rất nhiều ưu điểm so với bản đồ giấy truyền thống thông thường.
Bản đồ số hiển thị lượng thông tin nhiều hơn
Các loại bản đồ truyền thống mà chúng ta thấy được vẽ hoặc in trên giấy, vải hoặc các vật thể có kích thước thực khác. Điều này gây hạn chế lượng thông tin có thể thể hiện trên bản đồ.
Bản đồ số được lưu trữ trên đĩa cứng, đĩa mềm hoặc băng từ và các phương tiện khác của máy tính, nội dung bản đồ được thể hiện bằng các con số và những con số này cần được hiển thị, đọc, truy xuất và phân tích thông qua phần mềm máy tính đặc biệt. Do đó, lượng thông tin có thể được thể hiện trên bản đồ số lớn hơn nhiều so với bản đồ bình thường.
Rút ngắn thời gian lập bản đồ mới
Bản đồ số có thể dễ dàng kết hợp và nối các yếu tố dưới mọi hình thức trên nội dung của bản đồ thông thường để tạo thành bản đồ mới. Bản đồ số có thể được vẽ ở bất kỳ tỷ lệ nào và trong bất kỳ phạm vi nào. Nó rất dễ sửa đổi và có thể rút ngắn đáng kể thời gian lập bản đồ, có thể dễ dàng kết hợp với các nguồn thông tin khác như ảnh vệ tinh và ảnh hàng không để tạo ra các loại ảnh mới.
Bản đồ số dễ đọc hơn so với bản đồ truyền thống
Có nhiều yếu tố trên bản đồ giấy mà người không chuyên rất khó để đọc hiểu, tuy nhiên với bản đồ số, việc thiết lập đồ hoạ hình ảnh trực quan có thể xử lý vấn đề này. Ví dụ, các đường đồng mức trên bản đồ thể hiện các địa mạo, nhưng những người không chuyên nghiệp rất khó hiểu chúng. Sử dụng các đường đồng mức và điểm độ cao của bản đồ số, có thể tạo ra một mô hình độ cao kỹ thuật số. Đây là một hiệu ứng mà các bản đồ giấy không thể nào làm được.
Kinh tuyến, vĩ tuyến là gì – Phân biệt kinh tuyến và vĩ tuyến
Ứng dụng của bản đồ số
Bản đồ số có rất nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống con người. Dưới đây là một số ứng dụng không thể bỏ qua của loại bản đồ này.
Ứng dụng của bản đồ số trong cuộc sống
Bản đồ kỹ thuật số và mô hình ba chiều đóng vai trò là nguồn thông tin quan trọng trong việc thiết kế, sửa chữa và tái thiết các tòa nhà, cũng như các cơ sở hạ tầng khác nhau. Dữ liệu trong bản đồ điện tử được sử dụng để giải quyết các công việc sau:
- Đánh giá điều kiện đất và thăm dò địa chất
- Mô hình hóa các trường hợp khẩn cấp tự nhiên và nhân tạo
- Lập quy hoạch địa chính và kiểm kê tài nguyên đất
- Xây dựng các vùng quan sát và xác định các vị trí phát xạ tin cậy
- Tiếp thị địa lý
- Tối ưu hóa logistics của các doanh nghiệp, công ty vận tải
Ứng dụng của bản đồ số trong lĩnh vực quân sự
Bản đồ số quân sự thu thập thông tin mọi ngóc ngách của chiến trường, đưa dữ liệu vào cơ sở dữ liệu máy tính, thiết lập mô hình chỉ huy tác chiến thông tin hoàn chỉnh theo tọa độ địa lý liên quan. Hệ thống này không chỉ có thể phản ánh kết nối nội bộ của những dữ liệu này mà còn tạo điều kiện cho việc truy xuất và sử dụng.
Thông qua bản đồ số quân sự, người chỉ huy có thể hiểu nhanh chóng, đầy đủ và sinh động các tình huống vĩ mô và vi mô khác nhau của đối phương và của cả hai bên trên chiến trường, đồng thời có thể tận dụng và phát huy hết vai trò của các dữ liệu này.
Dải hội tụ nhiệt đới là gì? Việt Nam chịu ảnh hưởng của dải nào?
Cách xây dựng, thành lập bản đồ số là gì?
Toàn bộ quá trình tạo bản đồ số dựa trên hệ thống máy tính, sử dụng các chức năng đầu vào và đầu ra của máy tính để thực hiện liên kết kỹ thuật số đầy đủ của việc thu thập, xử lý dữ liệu bản đồ, tức là tự động tạo ra các bản đồ phù hợp với các thông tin của Hệ thống thông tin địa lý (GIS).
Hệ thống thông tin địa lý (GIS) là công cụ máy tính và phần mềm được sử dụng để thu thập và phân tích dữ liệu liên quan đến vị trí địa lý và mối quan hệ của chúng với các hoạt động của con người hoặc tự nhiên Trái Đất. Dữ liệu GIS có thể được sử dụng để thu thập và phân tích dữ liệu về bề mặt Trái đất và tạo bản đồ 3D nhiều lớp, biểu đồ và mô hình của các đối tượng địa lý, bao gồm núi, sông và rừng, đường phố hoặc tòa nhà… Các hệ thống bản đồ số Việt Nam cũng được thành lập nhờ vào GIS.
Sử dụng thông tin bản đồ kỹ thuật số hiện đại thay cho thông tin đồ họa truyền thống giúp cải thiện độ chính xác của bản đồ. Hệ thống biên soạn và xuất bản bản đồ trên cơ sở dữ liệu bản đồ GIS có chức năng của cả hệ thống bản vẽ GIS và CAD.
Bài viết đã giới thiệu những thông tin về bản đồ số, ưu điểm và ứng dụng của loại bản đồ này. Đây là công cụ hỗ trợ tối ưu cho các hoạt động nghiên cứu, sản xuất liên quan đến lĩnh vực địa lý của con người.
